مقدمه
این کتاب را هدیه میکنم به
سَیِّدِنا وَ نَبِیِّنا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللّهِ وَ خاتَمِ النَّبِیّینَ وَ اِلی مَوْلانا وَ مَوْلَی الْمُوَحِّدینَ عَلِیٍّ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ وَ اِلی بِضْ عَۀِ الْمُصْ طَفی وَ بَهْجَ ۀِ قَلْبِهِ
لائِمَّۀِ التِّسْعَۀِ الْمَعْصُومینَ الْمُکَرَّمینَ مِنْ وُلْدِ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمینَ وَ اِلی سَیِّدَيْ شَبابِ اَهْلِ الْجَنَّۀِ، السِبْطَیْنِ، الْحَسَنِ وَ الْحُسَ یْنِ وَ اِلَی ا
لانْبِیاءِ وَ الْمُرْسَلینَ، الْمُعَدِّ لِقَطْعِ دابِرِ الظَّلَمَ ۀِ وَ الْمُدَّخِرِ لاِِحْیاءِ الْفَرائِضِ وَ مَعالِمِ لارَضینَ وَ وارِثِ عُلُومِ ا الْحُسَ یْنِ لاسِیَّما بَقِیَّۀَ اللّهِ فِی ا
لاعْداءِ اَیُّهَا السَّبَبُ الْمُتَّصِ لُ لاوْلِیاءَ و یا مُذِلَ ا الدّینِ، الْحُجَّۀِ بْنِ الْحَسَنِ صاحِبِ الْعَصْ رِ وَ الزَّمانِ عَجَّلَ اللّهُ تَعالی فَرَجَهُ الشَّریفَ فَیا مُعِزَّ ا
لارْضِ وَ السَّماءِ قَدْ مَسَّنا وَ اَهْلَنَا الضُّرَّ فی غَیْبَتِکَ وَ فِراقِکَ وَ جِئْنا بِبِضاعَۀٍ مُزْجاةٍ مِنْ وِلائِکَ وَ مَحَبَّتِکَ فَاَوْفِ لَنَا الْکَیْلَ مِنْ مَنِّکَ بَیْنَ ا
( وَ فَضْلِکَ وَ تَصَدَّقْ عَلَیْنا بِنَظْرَةِ رَحْمَۀٍ مِنْکَ اِنّا نَریکَ مِنَ الْمُحْسِنینَ (صفحه 3
متن تأییدیه حضرت آیت اللّه العظمی جعفر سبحانی
بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرَّحیم یکی از گامهاي مؤثر که باید مفسران اسلامی در تشریح و تفهیم مقاصد عالی قرآن بردارند این است که،
دگرگونی عمیقی در شیوه تفسیر به وجود آورند و از تکرار تفسیر قرآن به شیوه ترتیبی که سوره به سوره یا آیه به آیه است،
است، معطوف سازند. آن گاه خواهند دید در این نوع « تفسیر موضوعی » خودداري نمایند و توجه خود را به شیوه دیگري که همان
تفسیر چه پنجرههاي زیبایی از علوم و معارف قرآن در چشمانداز تفسیري آنان گشوده میشود. در همین راستا برادر فرزانه جناب
آقاي دکتر محمد بیستونی رئیس گروه مؤسسات قرآنی تفسیر جوان در تلاشی بیست ساله با لطف و عنایات ویژه الهی شش نوع
تفسیر موضوعی براي شش مخاطب هدف تحت عناوین تفسیر کودك، تفسیر نوجوان، تفسیر جوان، تفسیر زنان، تفسیر مردان و
تفسیر خانواده با نظارت علماي برجسته حوزههاي علمیه تألیف و منتشر نموده و چندین کتب ارزنده قرآنی و تفسیر موضوعی
مستقل را نیز تحت عناوینی همچون تغذیه، باستان شناسی، هنرهاي دستی، دنیاي حیوانات، شعر و شاعري، آب و باران، فقر و
ثروت، نهجالبلاغه جوان، خلاصه الغدیر، لغت شناسی و مفاهیم قرآن کریم و … را با نگاه ویژه به قرآن، حدیث و علوم روز براي
نسل جوان تألیف و چاپ و منتشر نموده است که این حجم از فعالیتهاي تأثیرگذار قرآنی در نوع خود کمنظیر میباشد. براي ایشان
صفحه 55 از 391
تداوم توفیقات و طول عمر همراه با صحت، عزّت و حسن عاقبت را خواهانم و به همه خانوادههاي محترم و جوانان عزیز توصیه
مینمایم از همه آثار ارزشمند و کاربردي ایشان که با محتواي عمیق و ساده و زیباترین شکل ارائه شده است حداکثر استفاده را
( 4 (صفحه 4 /8/ بنمایند. قم جعفر سبحانی 88
متن تأییدیه حضرت آیتاللّه محمد یزدي
رئیس شورایعالی حوزه علمیه و رئیس دبیرخانه مجلس خبرگان رهبري قرآن کریم این بزرگترین هدیه آسمانی و عالیترین چراغ
هدایت که خداوند عالم به وسیله آخرین پیامبرش براي بشریت فرو فرستاده است؛ همواره انسانها را دستگیري و راهنمایی نموده و
مینماید. این انسانها هستند که به هر مقدار بیشتر با این نور و رحمت ارتباط برقرار کنند بیشتر بهره میگیرند. ارتباط انسانها با قرآن
کریم با خواندن، اندیشیدن، فهمیدن، شناختن اهداف آن شکل میگیرد. تلاوت، تفکر، دریافت و عمل انسانها به دستورالعملهاي
آن، سطوح مختلف دارد. کارهایی که براي تسهیل و روان و آسان کردن این ارتباط انجام میگیرد هر کدام به نوبه خود ارزشمند
است. کارهاي گوناگونی که دانشمند محترم جناب آقاي دکتر بیستونی براي نسل جوان در جهت این خدمت بزرگ و امکان
ارتباط بهتر نسل جوان با قرآن انجام دادهاند؛ همگی قابل تقدیر و تشکر و احترام است. به علاقهمندان بخصوص جوانان توصیه
میکنم که از این آثار بهرهمند شوند. توفیقات بیش از پیش ایشان را از خداوند متعال خواهانم. محمد یزدي رییس دبیرخانه مجلس
( 1 (صفحه 5 /2/ خبرگان رهبري 1388
متن تقریظ حضرت آیۀ اللّه سید علی اصغر دستغیب
/ نماینده محترم مجلس خبرگان رهبري بسم اللّه الرحمن الرحیم وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنینَ ( 69
عنکبوت) خداوند را بندگانی است که در راه او تلاشگر و نیکوکارند و همانها هستند که از هدایت و نصرت الهی برخوردارند.
حدود 35 سال از نخستین دیدارم با نور چشم گرامی و عزیزم جناب آقاي دکتر محمد بیستونی در مسجد الرّضاي علیهالسلام شیراز
میگذرد و با روحیّه تعهّد، اخلاص و فداکاري ایشان آشنائی کافی دارم. قبل از انقلاب از جوانان پیشگام در مبارزات بوده و مکرّر
بازداشت و زندانی میشدند و پس از پیروزي، خطیرترین کارها را در صحنههاي مختلف با توکّل به خدا و بعنوان انجام وظیفه به
عهده میگرفتند. اینجانب موفقیّتهاي چشمگیر و ارزشمند آقاي دکتر بیستونی از جمله تحقیقات و تألیفات جالب و جذّاب مؤسسه
قرآنی تفسیر جوان خصوصا ابداع روش اُنس با قرآن از طریق کارگاههاي آموزشی تفسیر و تحقیق موضوعی قرآن کریم را مرهون
مجاهدات و صالحات ایشان میدانم. قدرت شکوَهَ پنَجْ
مقدمه
قرآنکریم در آیات 82 سوره اِسراء و 44 فُصِّلَت و 57 یُونس خود را به عنوان نسخه شفابخش معرفی میکند. بنابراین میتوان این
کتاب آسمانی را همچون داروخانهاي فرض کرد که بیماران و نیازمندان متناسب با نوع بیماري و نیاز خاص خود باید به سراغ آن
رفته و برنامه زندگی و نجات خود را از این گنجینه معنوي و مادي انتخاب کنند تا پرنده زیباي خوشبختی را در آغوش گرفته و در
ساحل امن و آرام آن طی مسیر نموده و دنیا و آخرت خود را در سایه عمل به محتواي قرآن آباد سازند. در همین راستا گروه
مؤسسات قرآنی تفسیر جوان که تشکلی مردمی و غیرانتفاعی است 10 مؤسسه تخصصی قرآنی را تأسیس نموده است تا هر یک از
مندرج در اساسنامه رسمی خود، گروههاي سِنّی گوناگون را با آیات « موضوع خاص » یا « مخاطب خاص » مؤسسات متناسب با
مرتبط با همان گروه مأنوس ساخته و درك و فهم آیات موضوعی را براي آنان ساده و میسر سازد. لذا بر اساس فلسفه وجودي
صفحه 56 از 391
ویژه کودکان « تفسیر کودك » - تأسیس هر مؤسسه، پنج نوع تفسیر در مؤسسات مذکور تدوین و منتشر شده است که عبارتند از: 1
براي کودکان عزیز به صورت گرافیکی، مفهومی و به 4 زبان فارسی، « 200 آیه مورد نیاز » پیش دبستانی تا پایان دبستان که حدود
ویژه « تفسیر نوجوان » - عربی، انگلیسی و فرانسه در 30 جلد به صورت تمام رنگی در قطع بیاضی را در خود جاي داده است. 2
متناسب با نیازهاي نوجوانان عزیز در قطع جیبی با « 2000 آیه موضوعی » نوجوانان مقطع راهنمایی تا پایان دبیرستان است که حدود
استفاده از تفسیر نمونه در 30 جلد را دربرگرفته و با استفاده از 9 رنگ جذاب در چاپ متن براي جامعه هدف خود طراحی شده و
به دلیل دارا بودن فهرستواره موضوعی این امکان را براي نخستین بار براي نوجوانان فراهم میسازد تا بدون نیاز به استاد حدودا
ویژه « تفسیر جوان » - 4000 موضوع از قرآن کریم را به سادگی فیش برداري و تحقیق نموده و در قالب مقاله یا کتاب ارائه دهند. 3
جوانان دانشجو و بزرگسالان میباشد که کل آیات قرآن را با استفاده از تفسیر نمونه در 30 جلد به خود اختصاص داده است و
000 موضوع مورد نیاز خود / جوانان عزیز با استفاده از فهرستواره موضوعی و الفبایی فارسی این تفسیر قادر خواهند بود تا حدود 10
در این تفسیر مجموعه آیات مربوط به بانوان محترم استخراج شده و در ذیل هر آیه « تفسیر زنان » - را پژوهش و استخراج نمایند. 4
تفسیر مجمع » تألیف حضرت آیت اللّه العظمی مکارم شیرازي و « تفسیر نمونه » تفسیر آن بر اساس سه تفسیر معتبر موجود یعنی
« تفسیر المیزان » اثر گرانسنگ مفسّر بزرگ جهان تشیع امین الاسلام مرحوم آیت اللّه طبرسی (متوفّی به سال 548 ه. ق) و « البیان
نوشته مرحوم آیت اللّه علامه طباطبایی، درج شده است. البته مجموعه مطالب استخراج شده از تفسیر المیزان درباره زنان و خانواده
که دربردارنده آیات مربوط به آقایان میباشد، « تفسیر مردان » - به صورت یکجا جمعآوري و در پایان کتاب درج شده است. 5
نظیر آیاتی که وظایف و تعهدات مردان نسبت به خانمها را تبیین نموده یا گروه آیات جهاد و شهادت. تعداد آیات گزینش شده در
که ما و شما هم اکنون در محضر نورانی آن هستیم مجموعه آیات « تفسیر خانواده » - 6 ( میباشد. (صفحه 7 « 350 آیه » این تفسیر
مرتبط با مسائل خانوادگی را به صورت تخصصی و موضوعی مورد ارزیابی قرار داده است. تعداد آیات گزینش شده در این تفسیر
میباشد. ذکر چند نکته را در خصوص تفسیر خانواده ضروري میدانم: 1 در ذیل هر آیه تغییر آن بر اساس دو تفسیر « 425 آیه »
اثر گرانسنگ مفسّر بزرگ « تفسیر مجمعالبیان » تألیف حضرت آیت اللّه العظمی مکارم شیرازي و « تفسیر نمونه » معتبر موجود یعنی
جهان تشیع امین الاسلام مرحوم آیت اللّه طبرسی (متوفی به سال 548 ه. ق) درج شده است. البته مجموع مطالب استخراج شده از
تفسیر المیزان درباره زنان و خانواده در فراز پایانیِ جلد این تفسیر ضمیمه میباشد. 2 اشخاص نامبرده شده در ذیل مطالبِ گزینش
شده از تفسیر مجمع البیان، مفسّرین مشهور قبل از مرحوم طبرسی بودهاند که آن بزرگوار از آنها نقل قول نموده است. ضمنا منظور
در کل پاورقی این تفسیر جناب حجۀالاسلام والمسلمین آقاي علی کرمی مترجم تفسیر مجمعالبیان « نگارنده » و « مترجم » از کلمه
و تیترهاي « پرتویی از آیات یا روایات » است و علت تصریح دو کلمه مذکور آن است که خوانندگان محترم متوجه باشند که فراز
موضوعی در شروع مطالب، در اصل تفسیر مجمع البیان مرحوم طبرسی وجود ندارد بلکه برداشت مترجم و نگارنده یاد شده
میباشد. 3 سعی شده است تا براي هر آیه یا گروه آیات مورد بحث یک تیتر موضوعی انتخاب شود، لذا اگر در شروع برخی آیات
تیتر موضوعی وجود ندارد به این دلیل است که این قبیل آیات در ادامه آیهاي است که در طلیعه آن یک تیتر مناسب لحاظ شده
است. 4 - صفحهآرایی و چینش کتاب بر اساس سیاق ترتیبی قرآن کریم میباشد، لذا در برخی موارد براي پرهیز از تقطیع نا موزون
آیات، به ناچار تفسیر فرازهایی از آیه انتخابی که با موضوع مورد نظر ارتباط مستقیم ندارد نیز درج شده است. لذا چنین مواردي را
به عنوان شیرینی و شکلات بحث اصلی تلقی فرمائید. 5 - برخی موضوعات به طور صریح درباره خانواده نیست. علت گزینش
چنین مباحثی آن است که بسیاري از خانوادههاي محترم در زندگی روزمره خود با موضوعات یاد شده مواجه شده و دانستن پاسخ
قرآنکریم به این قبیل موضوعات براي آنها بسیار مفید خواهد بود، نظیر: خرافات، سحر و جادوگري. در خاتمه از همه صاحبنظران
و اهل تفسیر و تحقیق استدعا دارم هرگونه پیشنهاد در خصوص این اثر قرآنی یا سایر آثار گروه مؤسسات قرآنی تفسیر جوان را
صفحه 57 از 391
منعکس نمایند تا بتوانیم به کمک چنین (صفحه 8) نظراتی آثار کاربردي، عمیق و تأثیرگذار به علاقمندان مباحث و رفتار قرآنی
تقدیم نماییم. امیدوارم این قبیل تلاشهاي قرآنی ما و شما براي روزي ذخیره شود که به جز اعمال و نیات خالصانه هیچ چیز
دیگري کارساز نخواهد بود. دکتر محمد بیستونی رئیس گروه مؤسسات قرآنی تفسیر جوان در جوار بارگاه ملکوتی سلطان قلبها